Με ψέματα, σύγχυση και τρομοκρατία συνόδευσε η κυβέρνηση την ψήφιση του νέου αντεργατικού της νόμου, φοβούμενη τις αντιδράσεις (εκφρασμένες και μη) που προκάλεσε. Κυβερνητικά στελέχη και πανομοιότυπα δημοσιεύματα συνεχίζουν να προσπαθούν να πείσουν τους εργαζόμενους ότι «δεν είναι αυτό που νομίζουν» και κακώς διαμαρτύρονται, ενισχύοντας έτσι και την εργοδοτική τρομοκρατία. Ταυτόχρονα, δίνουν κατεύθυνση για «διασταλτική» χρήση του νόμου, ώστε να κατοχυρωθεί στους χώρους δουλειάς ένα κλίμα ότι «όλα επιτρέπονται», επιβεβαιώνοντας ότι η βασική στόχευση του νόμου είναι η εκμετάλλευση χωρίς περιορισμούς, η δουλειά όπως, όποτε και για όσο θέλει η εργοδοσία. Επιβεβαιώνοντας, ταυτόχρονα, ότι οι εργατικοί αγώνες είναι το μόνο εμπόδιο που μπορεί να αντιμετωπίσει αυτή η πολιτική.
«Οχτάωρο» με 13 ώρες δουλειά
Η υπουργός Εργασίας επιμένει ότι το οχτάωρο δεν καταργείται, ενώ επαναλαμβάνει όπου βρεθεί ότι την 6ήμερη εργασία, που διεύρυνε ο νόμος Γεωργιάδη του 2023, τη χρησιμοποίησε μόνο το 0,1% των επιχειρήσεων, αποφεύγοντας να πει πόσους εργαζόμενους απασχολούν αυτές οι επιχειρήσεις. Ο δε πρωθυπουργός έγραψε περί «fake news» για το 13ωρο, κάνοντας λόγο για «πολύ συγκεκριμένα όρια, δηλαδή το πολύ έως τρεις ημέρες τον μήνα». Η κυβέρνηση αδυνατεί να υποστηρίξει τις επιλογές της για διάλυση του 5ήμερου-8ωρου και επιχειρεί να τις υποβαθμίσει λέγοντας ανοιχτά ψέματα.
Το όριο στο οποίο αναφέρθηκε ο Μητσοτάκης αφορά τις 150 ώρες υπερωρίας τον χρόνο. Πέρα απ’ την υπενθύμιση ότι αυτό το όριο ήταν 60 ώρες ανά εξάμηνο μέχρι τον νόμο Χατζηδάκη του 2021, πουθενά δεν προβλέπεται η υποχρεωτικά αναλογική κατανομή αυτών των υπερωριών, ούτε επομένως οι «τρεις ημέρες τον μήνα». Με δεδομένο ότι «υπερωρία» ορίζεται μετά την 9η ώρα, η εργοδοσία μπορεί κάλλιστα να έχει έναν εργαζόμενο να δουλεύει σερί 25 μέρες 13ωρα, συμπληρώνοντας «μόλις» 100 υπερωρίες και τηρώντας ακόμα και το άλλο όριο που αναφέρθηκε πολύ τελευταία, τον μέσο όρο των 48 ωρών τη βδομάδα «ανά περίοδο το πολύ τεσσάρων μηνών». Σημειώνουμε βέβαια ότι κανείς δεν έχει ασχοληθεί με τις απροσδιόριστες «λεπτομέρειες» αυτού του ορίου, όπως το αν ο μέσος όρος είναι κυλιόμενος ή αναφέρεται σε ημερολογιακό τετράμηνο, ή το αν συνυπολογίζονται τυχόν μέρες άδειας, καθώς κανείς δεν το ελέγχει εδώ και χρόνια που ισχύει. Επιπλέον, το όριο των 150 υπερωριών δεν είναι απόλυτο, καθώς αρκεί μια αιτιολογημένη αίτηση του εργοδότη στην Επιθεώρηση Εργασίας για να το υπερβεί. Επομένως, ο νόμος «μια χαρά» επιτρέπει συνεχόμενη 13ωρη δουλειά επί βδομάδες και η κυβέρνηση ξέρει πολύ καλά γιατί ψήφισε την επέκταση του «σκληρού» ημερήσιου ορίου των υπερωριών, από 3 σε 4.
Από ψέμα σε ψέμα
Ξεδιάντροπα ψέματα είπε η Κεραμέως στη Βουλή δηλώνοντας για τις «on demand συμβάσεις και τις συμβάσεις μηδενικών ωρών» ότι «καταργήθηκαν δια νόμου» (στις 10/10/2025). Ισχύει ακριβώς το αντίθετο: το σχετικό άρθρο 190 του Κώδικα Εργατικού Δικαίου όχι μόνο παραμένει, αλλά με τον νέο νόμο καταργούνται η 4η παράγραφος (που απαιτούσε «ελάχιστο αριθμό ωρών εργασίας» στο 1/4 του συνολικού) και η 5η (που όριζε ότι «εφαρμόζονται όλες οι προστατευτικές για τον εργαζόμενο διατάξεις» σχετικά δηλαδή με άδειες, ανάπαυση, νυχτερινά κ.ά., αλλά και ότι απαγορεύεται «κάθε μετατροπή μονομερώς από τον εργοδότη σύμβασης εργασίας πλήρους ή μερικής απασχόλησης σε σύμβαση εργασίας κατά παραγγελία»). Και «μηδενικών ωρών» και στο χέρι του εργοδότη.
Ξεδιάντροπο ψέμα ήταν κι αυτό που γράφτηκε σε ορισμένα ΜΜΕ αμέσως μετά την ψήφιση, ότι απ’ το 13ωρο «εξαιρούνται τα σούπερ μάρκετ και οι βιομηχανίες» δήθεν γιατί «13 ώρες εργασίας και 30 λεπτά διαλείμματος οδηγούν σε υπέρβαση της πρόβλεψης για υποχρεωτική 11ωρη ανάπαυση». Πουθενά στο κείμενο του νόμου δεν υπάρχει τέτοια εξαίρεση. Για τη βιομηχανία, μάλιστα, προστέθηκαν τα δύο μισάωρα απλήρωτης «προετοιμασίας» πριν και μετά τη βάρδια, στις διατάξεις περί ψηφιακής κάρτας.
Ψέμα και ότι η κανονική άδεια θα δίνεται πλέον σε πενθήμερα. Έτσι κι αλλιώς, το σπάσιμο της άδειας επιτρεπόταν και πριν, με προϋπόθεση ένα διάστημα να είναι συνεχόμενες δύο βδομάδες. Ο νόμος πλέον γράφει: «Υποχρεωτικά ένα τουλάχιστον μέρος της αδείας περιλαμβάνει τουλάχιστον έξι (6) εργάσιμες ημέρες επί εξαήμερης εβδομαδιαίας εργασίας και πέντε (5) εργάσιμες ημέρες επί πενθήμερης [...]». Αυτό σημαίνει ότι ο εργοδότης είναι υποχρεωμένος να εγκρίνει μόνο μία βδομάδα συνεχόμενης άδειας· όλες τις υπόλοιπες μέρες μπορεί να τις δώσει ακόμα και μία-μία.
«Διευθέτηση» για πάσα χρήση
Στο ζήτημα όμως που καλλιεργείται τεράστια σύγχυση είναι η «διευθέτηση χρόνου εργασίας». Πατώντας στην αλλαγή που φέρνει ο νόμος, ότι η «περίοδος αναφοράς» (δηλαδή η περίοδος που κλείνει ο κύκλος αυξημένης και μειωμένης απασχόλησης) μπορεί να είναι ακόμα και μια βδομάδα, λέγονται και γράφονται σενάρια που ακόμα και με τον νέο νόμο δεν επιτρέπονται. Ορισμένα στην κατεύθυνση «στρογγυλέματος» της πραγματικότητας, όπως ένα που βαφτίζει «περίοδο αυξημένης απασχόλησης» ένα εξάμηνο με 10ωρα Δευτέρα ως Πέμπτη και ρεπό την Παρασκευή (ενώ πρόκειται για 4 μέρες αυξημένης και 1 μέρα μειωμένης απασχόλησης, δηλαδή περίοδο αναφοράς τη βδομάδα) και «περίοδο μειωμένης απασχόλησης» ένα επόμενο εξάμηνο με λιγότερες ώρες ή περισσότερη άδεια (που δεν θα υπάρχει, γιατί η διευθέτηση του παραδείγματος «κλείνει» ανά βδομάδα, όχι ανά εξάμηνο).
Τα περισσότερα σενάρια μπλέκουν τη «διευθέτηση» με τις υπερωρίες και το 13ωρο, ενισχύοντας το κλίμα πλήρους διάλυσης του ωραρίου που επιδιώκει η κυβέρνηση. Διαβάσαμε ότι «ένας εργαζόμενος μπορεί να ξεκινά στις 7:00 και να σχολάει στις 8:00 το βράδυ, χωρίς να αμείβεται ως υπερωρία, αφού θεωρείται “νόμιμη διευθέτηση”» ή ότι «η αυξημένη ημερήσια απασχόληση των 13 ωρών [...] θα “επιστρέφεται” με ανάλογη μείωση του ωραρίου για τις υπόλοιπες μέρες». Αυτό που προβλέπεται για τη διευθέτηση είναι ότι έχει όριο τις 10 ώρες/μέρα στην «περίοδο αυξημένης απασχόλησης», αυτές οι πρόσθετες ώρες μένουν εντελώς απλήρωτες («η καταβαλλόμενη αμοιβή κατά το χρονικό διάστημα της διευθέτησης είναι ίση με την αμοιβή για εργασία 40 ωρών εβδομαδιαίως») και «συμψηφίζονται» με μειωμένες ώρες ή/και ρεπό σε μια επόμενη «περίοδο μειωμένης απασχόλησης» όποτε θέλει ο εργοδότης. Στην «περίοδο μειωμένης απασχόλησης» επιτρέπονται οι υπερωρίες και πρέπει να πληρώνονται. Στην «περίοδο αυξημένης απασχόλησης», όμως, δεν μπορεί να ξεπερνιούνται οι 10 ώρες τη μέρα. Η καλλιέργεια ασάφειας (ακόμα κι από στελέχη της ΓΣΕΕ) εξυπηρετεί μόνο την κυβέρνηση, που θέλει να καθησυχάσει τους εργαζόμενους με ψέματα, και την εργοδοσία, που θέλει να μη βρίσκει αντιδράσεις όταν απαιτεί απ’ τους εργαζόμενους να προσαρμόσουν τη ζωή τους στις ανάγκες της.
«Ελεύθερη επιλογή» η εκμετάλλευση
Το μεγαλύτερο ψέμα που συνοδεύει τον νέο αντεργατικό νόμο είναι η υποτιθέμενη «ελευθερία» του εργαζόμενου να τον αποδεχτεί ή να τον «αφήσει στα χαρτιά» (που αναμασά και σ’ αυτή την περίπτωση το ΠΑΜΕ). Οι υπερωρίες και τα 13ωρα, η «διευθέτηση», η κατάτμηση της άδειας και όλα τα υπόλοιπα μέτρα έντασης της εκμετάλλευσης, υποτίθεται πως βρίσκονται στην ευχέρεια του κάθε εργαζόμενου, με τη νομική προϋπόθεση της «καλής θέλησης» βέβαια σε τυχόν άρνηση. Η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι με τον νέο νόμο της, όχι μόνο δεν υπονομεύει τη θέση των εργαζομένων, αλλά τη βελτιώνει κιόλας με τις «προστατευτικές» διατάξεις (πχ. περί υγείας και ασφάλειας), που διευκόλυναν πολλά κόμματα της «αντιπολίτευσης» να υπερψηφίσουν πάνω απ’ τα μισά άρθρα και τη ΓΣΕΕ να μη συμμετάσχει στη δεύτερη απεργία στις 14/10.
Στην πραγματική ζωή, οι εργαζόμενοι αναγνωρίζουν πολύ καλά ότι ο νόμος είναι αντεργατικός, φέρνει νέο χτύπημα στα δικαιώματά τους και κάνει την καθημερινότητα στη δουλειά ακόμα πιο δυσβάσταχτη. Έδωσαν τη μάχη των απεργιών παρά την υπονόμευση, γνωρίζοντας ότι είναι δύσκολη. Δεν ήταν λίγες οι περιπτώσεις εκδικητικών απολύσεων αμέσως μετά, με τους εργοδότες επίσης ν’ αναγνωρίζουν ότι η κυβερνητική πολιτική τους ενισχύει. Οι εργαζόμενοι δεν χρειάζονται να περιμένουν την εφαρμογή του νόμου για να δουν τα κυβερνητικά ψέματα να διαλύονται. Ξέρουν ότι μόνο ισότιμη δεν είναι η σχέση με τον εργοδότη. Αυτό που χρειάζονται είναι να βρουν συλλογική οργάνωση σε συγκεκριμένη κατεύθυνση: της υπεράσπισης των δικαιωμάτων τους και της αντίστασης στην αντεργατική πολιτική. Στον αγώνα για την ανατροπή του νέου νόμου, που βυθίζει τον κόσμο της δουλειάς σε ακόμα χειρότερους όρους.
