Η αποφασιστική στροφή της Ουκρανίας προς τη Ρωσία το Νοέμβριο του 2013, όταν η κυβέρνηση Γιανουκόβιτς αποφάσισε από τη μια να μην υπογράψει συμφωνία οικονομικής συνεργασίας με την ΕΕ και από την άλλη να αποδεχτεί την προσχώρησή της στην «Ευρασιατική Οικονομική Ένωση» δεν σηματοδοτεί μόνο ακύρωση των μέχρι σήμερα προσπαθειών της Δύσης να την αποσπάσει από τη σφαίρα επιρροής της Ρωσίας αλλά και μεγαλύτερη ενίσχυση της Ρωσίας από την περίοδο της κατάρρευσης της ΕΣΣΔ. Πρόκειται για μια εξέλιξη που πλήττει τα γενικότερα συμφέροντα των δυτικών ιμπεριαλιστών, γι’ αυτό από την πρώτη στιγμή φρόντισαν να ενεργοποιήσουν κάθε μέσο και πρόσβαση που διέθεταν στο εσωτερικό της Ουκρανίας για να την αποτρέψουν.
Αναμφίβολα η αντίδραση των Δυτικών θα πρέπει να ήταν στους υπολογισμούς του Πούτιν. Ωστόσο οι όροι και τα όρια αυτής της αντίδρασης είναι στο μεγαλύτερο μέρος τους αστάθμητα με την έννοια πως η δυναμική των πραγμάτων που βρίσκονται σε εξέλιξη μπορεί να ενεργοποιήσει διαφόρων ειδών αντιθέσεις και στα δύο στρατόπεδα. Είναι γεγονός πως η ενίσχυση της «Ευρασιατικής Ολοκλήρωσης» είναι το μεγάλο στοίχημα της τρίτης προεδρικής θητείας του Πούτιν. Μέχρι το Μάρτιο 2014 πρέπει να έχει ετοιμαστεί το κείμενο της Συνθήκης για την Ένωση, το οποίο οι ηγέτες των τριών χωρών (Ρωσία, Λευκορωσία, Καζακστάν) θα την υπογράψουν το καλοκαίρι, το φθινόπωρο θα πρέπει να επικυρωθεί από τα εθνικά κοινοβούλια και από την 1η Ιανουαρίου 2015 η «Ευρασιατική Οικονομική Ένωση» θα πρέπει να ξεκινήσει τη λειτουργία της.
Η θέση της Ουκρανίας αναδεικνύεται πλέον σε «κλειδί» αυτών των εξελίξεων, με την έννοια της άμβλυνσης ή της όξυνσης των προβλημάτων που ανέδειξε μέχρι στιγμής αυτή η διαδικασία, οι οποίες περιστρέφονται γύρω από την αντίληψη αλλά και την προοπτική αυτής της «Ένωσης», μεταξύ της Ρωσίας και των άλλων.
Η άμεση κίνηση της Μόσχας να ανακοινώσει στις 17 Δεκεμβρίου σημαντική συμφωνία βάσει της οποίας η Ρωσία θα αγοράσει ουκρανικά κρατικά ομόλογα αξίας 15 δισ. δολαρίων και θα μειώσει σημαντικά την τιμή του ρωσικού φυσικού αερίου δεν βοήθησε ιδιαίτερα τον Γιανουκόβιτς. Όπως δεν βοήθησαν και οι παραχωρήσεις του Γιανουκόβιτς προς την αντιπολίτευση (παραίτηση του πρωθυπουργού Αζάροφ και της κυβέρνησής του, προσφορά της πρωθυπουργίας στην αντιπολίτευση, αμνηστία σε όσους διαδηλωτές αποχωρήσουν από τα οδοφράγματα και τις καταλήψεις κυβερνητικών κτιρίων κ.ά.).
Η συνάντηση μεταξύ του ουκρανού προέδρου και των ηγετών της αντιπολίτευσης στις 22 Ιανουαρίου δεν κατέληξε σε συγκεκριμένο αποτέλεσμα. Η παρέμβαση Ε.Ε. και ΗΠΑ, όπως φαίνεται μέσα από διάφορες δηλώσεις αξιωματούχων, είναι συνεχής και απροκάλυπτη. Ζητούν πλέον βουλευτικές και προεδρικές εκλογές, αν και είναι εντελώς βέβαιο πως σε αυτές τις συνθήκες η εκλογική διαδικασία όχι μόνο δεν θα λειτουργήσει καταλυτικά αλλά αντίθετα θα πυροδοτήσει νέες εντάσεις και θα περιπλέξει τη κατάσταση. Ήδη υπάρχει η απειλή των ανατολικών επαρχιών της χώρας να κινηθούν μέσω δημοψηφισμάτων προς απόσχιση, εάν ανατραπεί το σημερινό στάτους. Η ιδέα των πρόωρων εκλογών φαίνεται να κερδίζει έδαφος. Ακόμη και ο πρόεδρος Γιανουκόβιτς είναι έτοιμος να προχωρήσει σε πρόωρες βουλευτικές και προεδρικές εκλογές, «εάν αυτή η εξέλιξη απομείνει ως μοναδική δημοκρατική διέξοδος επίλυσης της πολιτικής κρίσης στη χώρα», δήλωσε ο εκπρόσωπος του προέδρου στην ουκρανική Βουλή Γιούρι Μιροσνιτσένκο στο ουκρανικό τηλεοπτικό δίκτυο ΙCTV.
Η εβδομάδα που διανύθηκε εμφάνισε μεγάλη κινητικότητα και σε διπλωματικό επίπεδο. Η ενδοαστική και ενδοϊμπεριαλιστική αντιπαράθεση για την Ουκρανία μεταφέρθηκε το προηγούμενο Σαββατοκύριακο στη λεγόμενη «Διάσκεψη Ασφαλείας» του Μονάχου, όπου παραβρέθηκαν κορυφαία στελέχη της ουκρανικής αντιπολίτευσης, ο υπηρεσιακός υπουργός Εξωτερικών της Ουκρανίας και οι ΥΠΕΞ ΗΠΑ και Ρωσίας. Από τις δηλώσεις των πρωταγωνιστών προκύπτει πως στη φάση αυτή η διπλωματική οδός δεν έχει πολλούς υποστηρικτές.
Το ενδιαφέρον για το επόμενο διάστημα μεταφέρεται αποκλειστικά στο εσωτερικό της Ουκρανίας και στις εκεί διεργασίες. Είναι επίσης χαρακτηριστικό πως στο πλαίσιο της αστικής τάξης ψάχνονται νέες ισορροπίες. Ο Βίκτωρ Πίντσχουκ και ο Ρινάτ Αχμέτοφ, επιφανή μέλη της, έσπασαν τη σιωπή τους και ζήτησαν από τον πρόεδρο και την αντιπολίτευση να ξεκινήσουν σοβαρές διαπραγματεύσεις.
Σε ό,τι αφορά τους διαδηλωτές στο Κίεβο (για τους οποίους έχουν ακουστεί διάφορα για τη σύνθεσή τους), δεν είναι καθόλου ξεκάθαρο ποια ακριβώς Ευρώπη ονειρεύονται και ποια ιδανική σχέση με αυτήν επιθυμούν, για να τους σώσει από τη βαριά σκιά της Ρωσίας. Όπως και να το εννοούν, τέτοια Ευρώπη μάλλον δεν υπάρχει. Η σημερινή Ευρώπη εφαρμόζει ασμένως την πολιτική του ΔΝΤ στα κράτη της ευρωζώνης, ενώ τα «φτωχά ανατολικά μέλη της» όχι μόνο δεν έχουν κάνει και πολλά βήματα προς την ευημερία, αλλά ακριβώς το αντίθετο, βοηθώντας έτσι σε μεγάλο βαθμό στο ξεθώριασμα της εικόνας που πρόβαλλει η ΕΕ των προηγούμενων δεκαετιών. Γι’ αυτό και τα λόγια της επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, Κάθριν Άστον, ακούγονται εντελώς εξωπραγματικά όταν δηλώνει πως η Ε.Ε. και οι Ηνωμένες Πολιτείες επεξεργάζονται σχέδιο σημαντικής οικονομικής βοήθειας προς την Ουκρανία, μέσα από διάφορα βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα «πακέτα».
Από την άλλη, συνεχίζεται, αμείωτα από τα δυτικά ΜΜΕ η προβολή της εικόνας του χάους,
που προέρχεται αποκλειστικά απ’ το δυτικό μισό της Ουκρανίας. Τα σκήπτρα κρατάει το Κίεβο και κυρίως το μεϊντάνι, δηλ. η κεντρική του πλατεία. Το υπόλοιπο μισό της Ουκρανίας, το ανατολικό, δείχνει να είναι σε άλλη χώρα. Αλλά και η συμμετοχή από το δυτικό μισό είναι αμφισβητήσιμη, και πάντως όχι στην έκταση που παρουσιάζεται. Όσο για την πολιτική κάλυψη των γεγονότων από τα μεγάλα δυτικά μέσα ενημέρωσης, τη χαρακτηρίζει ένας ιδιότυπος μανιχαϊσμός: από τη μια βρίσκεται το φιλοδυτικό στοιχείο (το απόλυτο καλό) και από την άλλη του φιλορωσικό στοιχείο (το απόλυτο κακό).
Ωστόσο, πέρα από αυτό που προβάλλεται και το οποίο βρίσκεται σε ευθεία αναλογία με τα συμφέροντα που εξυπηρετεί, υπάρχουν και άλλες προσεγγίσεις που δείχνουν πως η συντριπτική πλειοψηφία των Ουκρανών όχι μόνο δεν θέλει αυτόν τον εμφύλιο πόλεμο ή τη διάλυση της χώρας αλλά και, στο βαθμό που θα υπάρξει μια τέτοια αρνητική εξέλιξη, τη συνδέει άμεσα με την εξυπηρέτηση ανταγωνιστικών συμφερόντων μέσα και έξω από την Ουκρανία. Ωστόσο, γενικά μιλώντας, η μεταφορά των αστικών αντιθέσεων στο λαό, με την ενίσχυση τεχνητών διαφορών στους κόλπους του, δεν αποκλείεται, άσχετα αν αποτελεί την τελευταία φάση του παροξυσμού τους και ταυτόχρονα την ολοκλήρωση του δράματος για το λαό. Και αυτό το έχουμε δει και το βλέπουμε να συμβαίνει σε πολλές περιπτώσεις.
Το τέλος του ψυχρού πολέμου και ο τρόπος που έγινε σίγουρα άλλαξε πολλά πράγματα στους παγκόσμιους συσχετισμούς. Αλλά ένα αδιαμφισβήτητο γεγονός της «πολιτικής γεωγραφίας» εξακολουθεί να παραμένει σταθερό: τα «εδάφη» της πρώην Σοβιετικής Ένωσης -συμπεριλαμβανομένης και της Ρωσίας- αποτελούν τη μεγαλύτερη «ενιαία ξηρά» έξω από τον έλεγχο των δυτικών ιμπεριαλιστών. Μπορεί με το προσωρινό κενό εξουσίας στο Κρεμλίνο η Δύση να ήθελε γρήγορη μετακόμιση στα ερείπια, αλλά η επιτυχία τους μέχρι στιγμής είναι περιορισμένη και ο πόθος ανολοκλήρωτος!
Αυτό που συμβαίνει λοιπόν σήμερα στην Ουκρανία ξεπερνά κατά πολύ το «όχι» που είπε πριν από λίγο καιρό ο Γιανουκόβιτς στη συμφωνία συνεργασίας με την ΕΕ και πυροδότησε τις σημερινές αντιδράσεις. Και το ξεπερνά γιατί δεν αφορά απλά μια πολιτική απόφαση αλλά έναν στρατηγικό προσανατολισμό ο οποίος στο βαθμό που αφεθεί να εξελιχθεί διαμορφώνει καταστάσεις δύσκολα αναστρέψιμες για τους Δυτικούς. Και αυτό οι δυτικοί ιμπεριαλιστές, με τη «διορατικότητα» που τους διακρίνει σε αυτές τις περιπτώσεις, το αντιλήφθηκαν αμέσως. Άλλωστε, ποτέ δεν νομίσαμε πως η άνοδος του φιλορώσου Γιανουκόβιτς στην εξουσία σήμαινε ταυτόχρονα και το τέλος της δυτικής προσπάθειας να αποσχίσει την Ουκρανία από τη ρωσική τροχιά. Οι ιμπεριαλιστές τέτοιες προσπάθειες δεν τις παρατούν ποτέ!
Χ.Β.
Βουλευτικές Εκλογές 2023
Αντίσταση - Οργάνωση
